Елчӗк районӗнчи Чӑваш Тӑрӑм шкулӗнчи ачасем виҫӗ кун хушши йывӑҫ пахчине хура пилеш татма ҫӳрерӗҫ.
Хура пилеш — питӗ усӑллӑ ҫырла. Ӑна пӗрремӗш сивӗсем хыҫҫӑн кӑна пуҫтармалла. Медицинӑра та унпа анлӑ усӑ кураҫҫӗ, мӗншӗн тесен пилешре тӗрлӗ витамин нумай (Р, С, Е, К, В1, В6, бета-каротин), ҫавӑн пекех микроэлементсем те чылай (бор, тимӗр, марганец, пӑхӑр, фтор). Тӗслӗхрен, хӑмла ҫырлипе танлаштарсан, хура пилешре йод 4 хут нумайрах. Хура пилеш ҫырли юн пусӑмне нормӑна лартать, юнри холестерина чакарать. Тухтӑрсем сахар диабечӗ, ревматизм, аллерги, атеросклероз чухне те ҫак ҫырлана ҫиме хушаҫҫӗ. Ӑна шӑнтса хума та, типӗтме те юрать.
Чӑваш Тӑрӑм ачисем виҫӗ кун хушши питӗ тӑрӑшса ӗҫлерӗҫ вара. 5- мӗш класрисем пӗр кун хушшинче 150 кг пилеш пуҫтарчӗҫ. Чи нумай татаканни Королева Марина пулчӗ (28,5). Шкулӗпе виҫӗ кун хушшинче 2,5 тоннӑна яхӑн татнӑ ҫырлана Канашри заготсбытбазӑна ӑсатрӗҫ.
Чӑн та, усӑллӑ ӗҫ чун канӑҫӗ пулчӗ.
Иртнӗ кану кунӗнче Елчӗкри ипподромра ҫуллахи сезон хупӑннӑ ятпа лаша спорчӗн уявӗ иртнӗ. Унта Елчӗк, Патӑрьел, Шӑмӑршӑ, Вӑрмар, Комсомольски, Пӑва (Тутарстан) районӗсенчи, Чӗмпӗр облаҫӗнчи лаша спортне юратакансем хӑйсен урхамахӗсемпе ӑмӑртнӑ.
Лашасене чуптарни — куракансем чӑннипех юратакан, кӗтекен ӑмӑртусенчен пӗри. Кӗрхи ӗҫсен хӗрӳ тапхӑрӗ пырать пулин те ипподрома хальхинче те халӑх йышлӑ пуҫтарӑннӑ. Пӗчӗк урапа кӳлнӗ рысаксен чупӑвне 12 экипаж хутшӑннӑ. Вӗсем икӗ ҫаврӑмлӑ, 1600 метрлӑ дистанцире мӑшӑрӑн чупса тупӑшнӑ. Унта чи лайӑх вӑхӑт кӑтартнӑ 5 экипаж ҫӗнтерӳҫӗ ята ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. И.Галимзянов (Пӑва) тытса пыракан «Пульман» рысак финиша чи малтан ҫитнӗ. Анчах Чӗмпӗртен килнӗ тӗп судья, Раҫҫей категориллӗ судья В.Марков «Пульман» юрттӑн чупмалли дистанцире сиккипе чупнине асӑрханӑ.
Ҫурлан 21-мӗшӗнче Елчӗкри «Урожай» стадионта Космонавтика ҫулталӑкне тата Раҫҫей парламентаризмӗ 105 ҫул тултарнине халалласа районта мини-футбол енӗпе ирттернӗ уҫӑ турнира вунӑ ушкӑн хутшӑнчӗ. Спортсменсемпе физкультурниксене Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков тата район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Миллин ӑшшӑн саламларӗҫ.
Кашни тӗлпулу ҫивӗч кӗрешӳре иртрӗ. Олимп системипе ирттернӗ турнирта финала акционерсен «Прогресс» обществин тата Аслӑ Пӑла Тимеш ялӗнчи «Юман» спорт клубӗн командисем тухрӗҫ. Вӑйӑ 0:0 шутпа вӗҫленчӗ. Хушса панӑ вӑхӑтра «Прогресс» командӑри Эдуард Николаев, Александр Захаров тата Юрий Петров мечӗке хапхана тӗл тапса кӗртнипе хӑнасене 3:2 шутпа ҫӗнтерчӗҫ, турнирӑн тӗп парнине ҫӗнсе илчӗҫ. «Юман» командӑшӑн Георгий Титовпа Артем Диомидов уйрӑмах лайӑх вылярӗҫ.
Виҫҫӗмӗшпе тӑваттӑмӗш вырӑншӑн пынӑ матчра Тӑрӑм ялӗнчи «Рассвет» хуҫалӑхӑн команди Шупашкарти «Славяне» командӑна 2:1 шутпа ҫӗнтерчӗ.
| ҪУР | 05 |
Паянхи кун тӗлне республикӑри шкулсенчен 73% ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне кӗтсе илме хатӗр. Кун пирки Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерстви сайчӗ пӗлтерет. Ҫӗнӗ Шупашкарти учрежденисем 100 проценчӗпех хатӗр. Вӗсенчен Ҫӗрпӳ, Етӗрне, Елчӗк районӗнчи шкулсем юлмаҫҫӗ — унта та 100% кӑтартупа танлашнӑ. Куславкка (92,5%), Ҫӗмӗрле (90%), Тӑвай (90%), Элӗк (85%), Сӗнтӗрвӑрри (85%) тата Патӑрьел районӗсенчи (85%) шкулсене те хатӗрлесе ҫитернипе пӗрех.
Ытти вӗренӳ учрежденийӗсене пӑхас пулсан муниципаллӑ комиссисем 196 шкул умӗнхи пӗлӳ паракан (49%) учреждение, 35 (59%) ачасене хушма пӗлӳ паракан учреждение, республика шайӗнчи 10 (59%) пуҫламӑш тата 2 (40%) вӑтам професилле пӗлӳ паракан учреждение йышӑннӑ.
Пӗлме: Чӑваш Енре пӗтӗмешле шутласан пурӗ 439 шкул умӗнхи пӗлӳ паракан учреждени, 501 ахаль шкул, 11 каҫхи шкул.
Ыран, утӑн 3-мӗшӗнче Тутарстанӑн Нӑрлат хулинче чӑвашсен «Уявӗ» иртӗ. Кӑҫалхине шутласан вӑл 5-мӗш хут ӗнтӗ пулать. Нӑрлатсене саламлама чӑвашран артистсем чылайӑн кайӗҫ: Трактор тӑвакан керменӗ ҫумӗнчи «Сувар» ташӑ ансамблӗ, Елчӗк районӗн культурӑпа кану центрӗн «Елчӗк Ен» ансамбль, Патӑрьел районӗн культурӑпа кану центрӗн фольклор ушкӑнӗ, Чӑваш наци конгресӗн «Янра: юрӑ!» ушкӑнӗ, тата нумай-нумай уйрӑммӑн юрлакан юрӑҫсем. Ырри тӑрӑхсенчен те чылай пулӗҫ — вырӑнтисем пӗлтернипе пурӗ 21 регион ушкӑнӗсем пулӗҫ. Нӑрлат районӗнчи предприятисен ӗҫӗ-хӗлӗпе паллашма унта ятарласа Патӑрьел районӗн елчисем кайӗҫ — ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсем, ял хуҫалӑх предприятисемпе культура учрежденисен ертӳҫисем тата ыттисем.
Пӗлме: ку уяв 1993 ҫулта пуҫланнӑ — чи малтанах ӑна Тутарстанӑн чӑвашсем нумаййӑн пурӑнакан районсенче ирттернӗ.
Ҫулсеренех эпир акан 25-мӗшӗнче Чӑваш чӗлхи кунне уявлатпӑр. Ҫурхи чӗрӗлӳпе пӗрле килекен ку уяв чӑвашсене ҫутта кӑларнӑ сумлӑ педагогӑн И.Я. Яковлев (1848-1930) ячӗпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Вӑл уҫнӑ Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗ (1868) пирӗн халӑхшӑн мӗн тери пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулнине пурте пӗлетпӗр: ҫӗр-ҫӗр вӗрентекен, литературӑпа искусство ҫынни ӑс-тӑн илнӗ унта. А.В. Рекеев, П.М.Миронов, Н.М.Охотников вӗрентекенсем, К.В. Иванов, Н.В. Шупуҫҫынни, Тайӑр Тимкки, Ф.П. Павлов, И.С.Максимов-Кошкинский, А.А. Кокель тата ыттисем те хӑйӗн вӗрентекенӗн «чӑваш ӗҫне» маллалла тӑснӑ. Яковлев пил панипе тӗттӗм тенӗ чӑваш ялӗсенче вун-вун шкул уҫӑлнӑ. Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнчен вӗренсе тухса учитель пулса ӗҫленисем пирӗн Курнавӑш ялӗнчен те пур. Вӗсем — Я.М. Макаров тата М.Н.Игнатьева.
Акан 22-мӗшӗнче Шупашкарти Mega Galaxy канупа культура центрӗнче черетлӗ «Чӑваш пики» ӑмӑрту иртрӗ. Хальхи шучӗпе 5-мӗш, ҫӑвӑнпа та ӑна юбилейлӑ мероприяти теме те юрать.
Ӑмӑртура пурӗ 12 пике тупӑшрӗҫ. Шупашкара вӗсем республикӑн тӗрлӗ районӗсенчен пухӑнчӗҫ — Елчӗк, Патарьел, Муркаш, Етӗрне, Тӑвай, Шӑмӑршӑ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри тӑрӑхӗсенчи пикисем хӑйсене чи ҫепӗҫҫи, чи хастарри, чи сӑпаййи ята илессипе ӑмӑртрӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗ ятне илес тесен вӗсен 5 конкурс витӗр тухмалла пулчӗ: чи малтанах хӑйсем пирки каласа пачӗҫ, кайран ыйтусем ҫине хуравларӗҫ, унтан пултарулӑха кӑтартрӗҫ. Апат-ҫимӗҫ хатӗрлессипе те, чӑваш тумне тӑхӑнса хитрелӗхе кӑтартассипе те пултаруллӑ пулма тиврӗ вӗсен.
Конкурса пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн «Чӑваш пики-2011» ята Елчӗк районӗнчи Локтева Виктория тивӗҫрӗ. Пӗлтӗр ку чыс Тӑвай районӗн хӗрне Алиса Королевӑна лекнӗччӗ.
Акан 20-мӗшӗнче «Чӑваш пики-2011» жюри членӗсем конкурс финалӗнче ӑмӑртакансене палӑртрӗҫ. 19 хӗртен финала 12-шӗ лекрӗҫ. Финалистсене жюри ӑмӑртакансен пултарулӑх хӑйнеевӗрлӗхне, илемлӗхне, ташӑ тата сцена ӑсталӑхне кура суйланӑ.
Элӗк, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай районӗнчен килнӗ 17-25 ҫулти 12 пултаруллӑ чӑваш чиперукӗ чӑвашла чип-чипер калаҫать.
Ӑмӑрту паян (ака, 22) «Mega-Galaxy» культурӑпа кану центрӗнче вӗҫленӗ. Сцена ҫинче илемлӗ номерсем кӑтартнипе пӗрле хӗрсенчен чӑваш халӑхӗн историйпе йӑли-йӗркине лайӑх пӗлнине ыйтӗҫ. Халӑх тумне илемлӗн тӑхӑнса, хӑйсем пӗҫернӗ чӑвашла апат-ҫимӗҫе тутантарса, ӑнлантарса кӑтартнӑ хыҫҫӑн тин жюри кӑҫалхи чӑн-чӑн Чӑваш пикине палӑртӗ.
Перекет банкӗн (Сбербанкӑн) Елчӗкри уйрӑмӗнче уйӑх ытла банкомат чӑвашла ӗҫлени пирки ман пӗлӗш Алексей Сарханов (пирӗн сайтра alexei ятпа паллӑ) пӗлтерчӗ — укҫа илнӗ чухне виҫӗ чӗлхе суйлама май пур: вырӑсла, акӑлчанла тата чӑвашла. Пӗрле ярса панӑ сӑнӳкерчӗксем те кӑна ҫирӗплетеҫҫӗ. Вӗсен пахалӑхӗ лайӑхах мар пулин те чӑвашла куҫарӑвӗсем курӑнаҫҫӗ.
Ку информаци тӗрӗс е тӗрӗс марри пирки Перекет банкӗн филиалне ятарласа шӑнкӑравласа пӑхрӑм. Ҫыхӑнасси хӑвӑрт пулмарӗ пулин те ҫур сехет тӑрмашнӑ хыҫҫӑн мана пресс-службӑпа ҫыхантарчӗҫ. Тӗрӗс иккен. Ирина Ивановна (манпа вырӑсла калаҫрӗ) каланӑ тӑрӑх, банкоматсене чӑвашла куҫарнине Чӑваш Республикин чӗлхесем пирки калакан саккуна шута илсе хатӗрленӗ. Хальлӗхе эксперимент пек ҫеҫ тунӑ — чӑвашла куҫарӑва халӑх епле йышӑннине тӗрӗслеҫҫӗ (хӑш-пӗр куҫарусене хӑнӑхма тивӗ). Уйӑх ытла иртнӗ вӑхӑтра (нарӑсӑн 21-мӗшӗнче пуҫланӑ) йӑнӑшсене тупса палӑртакансем чылай пулни пирки те пӗлтерчӗ Ирина Ивановна. Калаҫӑва вӗҫленӗ май вӑл чӑвашла пӗлекен банкоматсем ӑҫта вырнаҫни пирки асӑнчӗ — тӗрӗслеве пурӗ 10 банкомат хутшӑнать иккен.
Елчӗк районне кӗрекен Вырӑскасси ялӗнчи культура ҫуртӗнче пушӑн 20-мӗшпе 27-мӗшӗ хушшинче «Уҫлӑхӑн чики ҫук» («Космос без границ») темӑпа ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Уҫлӑха, космонавсене, уҫлах ракетисене, ҫын тунӑ спутниксене тата орбитӑри станцисене ӳкерсе шкул ачисем хӑйсен пултарулӑхне питӗ лайӑх кӑтартма пултарчӗҫ.
Хаклавҫӑсен шухашӗпе килӗшӳллӗн чи лайӑх ӳкерчӗксем шутне Лисицина Ольга, Краснова Клавдия, Новикова Людмила тата Волков Дмитрий тунӑ ӗҫсене кӗртнӗ. Вӗсене чун-чӗререн саламлатпӑр!
+2.7 °C